MS 1. Yüzyıl
Noel bir pagan bayramıdır, takvim 7 yıl geç kaldı
Kimilerine nazaran 339, bazılarına nazaran 353 yılında, Kilise, Larousse Ansiklopedisi’nde yazdığına nazaran “kış gündönümü bayramını Hıristiyanlaştırmak için”, İsa’mn doğumunu 25 Aralık’ta kutlamayı kararlaştırdı.
Aslında, bu karar rakip bir din olan Mitracılığı bitirmeyi amaçlayan fevkalade bir ataktı, bu din Hıristiyanlığa tehlikeli biçimde benziyordu: Rabbi Mitra, mutlak kudret sahibi babası Ahura Mazda tarafından yaratılmıştı ve tam da dünyanın yenilmez güneş tarafından yine fethedilmesini işaret eden o günde tekrar doğmuştu. Aryan rabbi Mitra, müritlerince şu sözlerle yüceltiliyordu: “Sen sonsuz kanı dökerek bizi kurtardın.”
Yenilenmeyi işaret etmek için, Mitracılar bizim çam ağacımızla simgelenen bir fidan ekiyorlardı. Böylece Pagan ritüeli Kilise’nin teşebbüsüyle 17 yüzyıl boyunca varlığını sürdürdü.
Mitracılık İspanya’dan İngiltere’nin kuzeyine kadar bütün Avrupa’ya yayılmıştı ve Türkiye’den şimdiki Tunus’a kadar bütün Akdeniz havzasında karar sürüyordu. Onu saf dışı bırakmak uzun vakit aldı. İsmini eski Roma’ya mahsus Natalis solis invicti kalıbından, yani “yenilmez güneşin doğumu”ndan alan Noel günü de varlığını sürdürdü.
Ölçülü bir tabirle dinî dezenformasyon diyeceğimiz ve o kadar usturuplu olmayan bir lisanla gasp olarak nitelendirilecek şeyin karşılığında, İsa, Mitra’nın yerini aldı. Bu aslında tek örnek değildi: Kiliselerin kapısına okunmuş su kabı yerleştirme geleneğinin direkt Mitracılık’tan alındığını pek az mürit bilir. Bu dinin tapınaklarında, müritlerin ellerini temizlemeleri için kapıya bir kap su konurdu.
Peki, İsa’nın doğum tarihi nedir?
Luka İncili, ve sırf o, Kurtarıcı’nın “bir yemlikte” yani bir ahırda doğduğunu bilhassa belirtiyor, zira Beytüllahim’de “onların (yani Yusuf ve Meryem) meskende kalabilmeleri için boş bir oda yoktu.” Bu da Beytüllahim’in tıklım tıklım dolu olduğunu gösteriyor. Halbuki yıl içinde bunun olabileceği sırf bir devir vardı ve bu da Kudüs’e çok sayıda müridin geldiği Paskalya vaktiydi. Bu müritlerin sayısı konusunda iddialar, bir müelliften başkasına kayda paha biçimde (yüz yirmi beş binden üç yüz bine) değişiyor; müritlerin sayısı Kutsal Kent’in kapasitesini aşıyordu ve münasebetiyle ziyaretçiler komşu kentlere gidiyordu; yürüyerek bir saatten kısa müddette varılan, iki kilometre ötedeki Bethanie ile yürüyerek iki saatte varılan dokuz kilometre ötedeki Beytüllahim buna dâhildi.
Yani İsa Nisan’da doğmuştu. Lakin hangi yılda?
İncil bize doğumun Caesar Augustus’un emrettiği nüfus sayımı kararnamesinden az sonra (Luka, 2:2) “Kirinius Suriye hükümdarıyken” MÖ 4 yılında ölen Büyük Hirodes vaktinde (Matta, 2:1) meydana geldiğini bildiriyor. Münasebetiyle burada bir çelişki var, zira bu Romalı iki sefer Suriye hükümdarı oldu: Birincisi, MÖ 3 ve 2 ortasındaydı ve Hirodes öleli bir yıl olmuştu; İkincisi MS 6-7. Belirli ki Luka yanılmıştı; nüfus sayımı hem Hirodes hayattayken hem de Kirinius’un idaresi altında olamazdı.
Bu bir İncil müellifinin birinci yanılgısı olmayacaktı.
Türkiye’de 1924 yılında gün ışığına çıkarılan bir dikilitaş Roma’nın emrettiği nüfus sayımlarının tarihlerini veriyor: MÖ 3 yılında bir sayım ve MS 6 yılında bir diğer sayım görülüyor. İkisi de Kirinius’un egemenlik devrine denk gelmiyor ancak Hiroodes’in hâlâ hükümdarlık yaptığı olgusunu göz önünde bulundurmak gerekirse, 8 yılında yapılan daha ön plana çıkıyor.
Dolayısıyla İsa MÖ 8 yılında doğdu.
Bir diğer ipucu bu tarihi biraz düzeltmeye sevk ediyor; sadece Markos’ta (2:1-6) ismi geçen, üç bilge hükümdarı peşinden sürükleyen, Beytüllahim yıldızı denilen yıldız. Bu bireylerin, yabancı üst seviye rahipler olduğunu hatırlatalım, devrin bütün rahipleri üzere astrologtular. Gelişleri Hirodes’i telaşlandırdı zira yıldız onlara yeni bir Yahudi hükümdarının doğumunu müjdeliyordu ve hükümdar hu nedenle tahtı tehlikeye sokabilecek yeni doğmuş herkesin katledilmesini emretti. Gerçekliğine dair hiçbir tarihî delil bulunmayan trajik efsane, David Hughes’ün saptadığı astronomik bir olaya değinmek üzere hesaba katıldı: MÖ 7 yılında takvimimizde 7 Mart’a denk gelen bir tarihte, Satürn ile Jüpiter doğum noktalarında olağandışı bir ışıltıyla kavuşum yaptılar ve bu yeni bir yıldız yanılsaması verdi. Satürn o vakit komşu yıldızlardan 38 kat parlak ve Jüpiter de Satürn’den 13 kat parlaktı. Astrologlar heyecanlandılar. Satürn İsrail’in koruyucusu sayılıyordu, Jüipiter de hükümdarların gezegeniydi. O vakit, astrologların zihninde iki gezegen ortasında bir temas kuruldu: Büyük bir İsrail hükümdarı doğacaktı. Riskli bir varsayım; İsa asla İsrail hükümdarı olmadı ve bunu argüman da etmedi.
Nüfus sayımı MÖ 8 yılında emredildiği halde neden lakin MÖ 7 yılında gerçekleşmişti? Sebep kolay: Fermanın Filistin’e ulaşması haftalar, hatta aylar almış olmalıydı ve böylelikle bir sonraki yıla geçilmişti.
Beytüllahim yıldızının ortaya çıkmasından üç hafta sonra, Yahudi Paskalyası vakti geldi ve İsa doğdu.
Bu da MÖ 7’de 15 Nisan civarlarında olmalıydı.
Kilise, Mitracılığın varlıklı ganimetlerini bu türlü kendisine mal ederken, yılın bu periyoduna has pagan geleneklerini de aldı; örneğin, Romalıların Saturnalia şenliğiyle sürdürdüğü çocuklara armağan verme geleneği. Üç Kelt efsanesi Gargan (Rabelais’nin Gargantua‘sının ilham kaynağı), Odin ve Yule Nisse de tekrar bu kaynaktan alınmıştı: Gargan sırtında büyük bir armağan çuvalıyla yollara düşen güzel bir dev, Odin başında kocaman bir başlıkla sadece uslu çocuklara armağanlar dağıtmak üzere meskenleri ziyaret eden Vikinglerin en başta gelen ilahıydı, Yule Nisse’ye gelince, kırmızı bir kürk giyen uzun beyaz sakallı bir cindi. Kilise onların yerine bir kasabın katlettiği üç çocuğu hayata döndüren Aziz Nikola’yı getirdi.
Gargan hayranlığıysa, bilhassa Noel ziyafetleri ritüeli aracılığıyla günümüze kadar ulaştı.
KAYNAK: Gerald Messadıe, 4000 Yıllık Tarihi Aldatmacalar .
